Halide Edip ve Gerçekler

 

UYARI: Kitap hakkında bilgi içerdiğini unutmayınız.

Türk toplumuna "Simge kadın, Halide Onbaşı, Atatürk'ün yanındaki kadın, Kurtuluş Savaşı'nın kahramanı" diye tanıtılan ve TANITTIRILAN Halide Edip söylendiği gibi biri mi? Yoksa az bile mi söylenmiş?



Yazarımız Muzaffer Özekin, okul yıllarında tam bir Halide Edip hayranıdır. Hatta bu hayranlık öyle bir düzeydedir ki yazdığı kompozisyonlarda ve ödevlerde, onun kitaplarından alıntılar yapar. Yazarımız, yıllar sonra ise bazı gariplikler, çelişkiler görmeye başlar: Bazı şeyler yanlış anlatılmış, bazı şeylerden hiç bahsedilmemiş veya fazla abartılmıştır. Bunun üzerine etraflıca bir araştırma yapar ve sonunda bu kitabı ortaya çıkartır.

Şimdiden uyarayım. Bu kitap kimisinin hoşuna gitmeyecek, kimisini şaşırtacak ve bazılarına ise "Biliyordum!" dedirtecek.

Bahsedilen konulara değinecek olursak, şöyle:

1- Sahtekarlıkla Başlamak:
Halide Edip, küçük yaşlarda "The Mother In The Home" isimli kitabın çevirisini yapar(Mader) ve bunun üzerine küçük Halide, Padişah Abdülhamit'in kendisine verdiği "Şefkat Nişanı" ile ödüllendirilir. Bu sayede ismi İstanbul'da duyurulur ve bunun sayesinde de Amerikan Koleji'ne kaydı kolayca yapılır.

Oysa işin aslı kitabın çevirisi son derece "dandirik" olmuştur ve bunun üzerine babasının arkadaşı Mahmut Esat Efendi çeviriyi yeniden düzenleyerek son haline getirir. Türkçesi; kitap yeniden çevrilmiştir. Halide Edip bunu "Mor Salkımlı Ev" isimli kitabında itiraf etmiş, üstüne padişahtan hoşlanmadığı için ondan ödül almanın onda "zillet" duygusu uyandırdığını yazmıştır.

Benim merak ettiğim şu: Madem zillet uyandırdı neden yıllarca "gururla", geçmişinde (backround) bundan bahsedilmesine ses çıkartmadı? Unutmayın ki bu itirafın kaleme alındığı tarih 1955-1963 yılıdır. Kariyerine sahtekarlık ile başlayan, ilerleyen dönemlerde neler neler yapmıştır merak ediyor.

2-Halide Edip Halide Edib'i Yalanlıyor:
Yazar, Halide'nin kitaplarındaki birbirini yalanlayan anlatımları dikkatimize sunuyor. Örneğin, Wilson Prensipleri Cemiyeti'nin 1918 kasım ayında kurulduğunu ve iki ay içinde de kapandığını yazıyor; Türk'ün Ateşle İmtihanı isimli kitabında. Oysa Türkiye'de Şark-Garp ve Amerikan Tesirleri kitabında "İstanbul Mücadelesi'nin mukaddemesinde, bilhassa büyük mitinglerde epeyce rol oynadıktan sonra tabii olarak çöktü, gitti." diyor. Büyük mitinler ve tarihleri şöyle: 19 Mayıs 1919 Fatih mitingi, 22 Mayıs 1919 Kadiköy mitingi, 23 Mayıs 1919 Sultanahmet mitingi. Bakıyoruz ki Kasım 1918'de doğan ve iki ay sonra ocak ayında çöken cemiyet, diğer kitapta 6-7 ay sonra tahminen en erken Mayıs sonları, Haziran başlarında veya ortalarında çökertmektedir. Ayrıca diğer kitapta Atatürk'ünde-doğru olmadığı halde- bu cemiyetin kuruluşunda parmağı olduğunu iddia ediyor.

Halide Edip, Türk'ün Ateşle İmtihanı isimli kitapta, 1921 yılının Eylül'ün 20'den birkaç gün önce bazı raporları bastırmak için Ankara'ya gittiğini yazmış ama 1939 Akşam gazetesinde raporları, 1922 Ağustos'ta bastırdığını söylüyor. Aradaki koca bir seneye bakarak ya Halide Edip erken bunama hastalığına yakalanmış ya da gerçekte böyle bir şeyi yapmadığı için farklı iki tarih veriyor; bana göre.

Bu ve bir sürü konuda ki gerçeklere değiniyor ve kanıt olarak gene Halide Edip'in kendi yazdıklarını gösteriyor. Farklı tarihler, yanlış isimler, İngilizce ve Türkçe çevirilerinde sansürlenen kısımlar, üniversite bitirmediği halde bir üniversitede dekanlık yapmalar gibi gerçekler...

Genel olarak kitap hakkındaki görüşüm: Görünüşe göre Halide Edip ve hayatı koca bir yalandan ibaretmiş! Ayrıca kendisinin tam bir Amerikan mandacısı ve ajanı olduğunu da görebiliyoruz. Kanıtlar gene Halide Edip olduğu için su götürmez gerçekler olarak önümüzde duruyor. Dediğim gibi kimisinin hayalleri yıkılacak ve kabullenmek istemeyecek kimisi şaşacak kimisi de "malumun ilanı" diyecek.

Kitap Okuma Önerisi:  Muhakkak alınmalı!

Puan: 10/10

Kitap Fiyatı: 12,50

Kitaptan bazı alıntılar